Başrolünü dünyaca ünlü aktör Antony Quinn’in oynadığı ve İslamiyet’in yayılışını en iyi anlatan filmlerin başında gelen (The Message) Çağrı filmini izlemeyen eminiz ki pek yoktur. 1976 yılında yapımı tamamlandıktan hemen sonra 1977 yılında Türkiye’de vizyona giren Çağrı filmi eş zamanlı olarak İzmir’de de vizyona girecekti.
O tarihte gerek salon dizaynı ve kapasitesi ile gerek gösterime sokulan filmlerle Konak Çınar Sineması kentin en popüler salonu konumundaydı. Gerek çekim aşaması gerekse alanında bir ilk olma özelliğiyle Çağrı filmi İzmir’de Çamlıca Ailesi tarafından işletilen Konak Çınar Sineması’nda vizyona girecekti. Kentte büyük heyecan yaratan film gösteriminden önce Konak Çınar Sineması kapılarını kapatmış ve büyük film için tadilattan geçirilmişti. Çalışmalar öylesine titizdi ki, sinema salonu Çağrı Film gösteriminden önce temizlenirken gül suyu ile de yıkanmıştı. Film gösterime girmeden bir aylık biletleri dahi tükenmişti. Sinemaseverler gişelerin önünde kuyruklar oluştururken gelecek aydaki seanslarda için bilet alabiliyordu.
Beklenildiği gibi Çağrı filmi içeri ve kalitesiyle İzmirlilerin yoğun ilgisiyle karşılaştı. Aylarca vizyonda kalan filmi yüz binlerce sinemasever izledi.
Efsane filmi çeken Suriyeli Moustapha Al-Akkad’ın başından geçenler ve yaşadığı sıkıntılı süreç film kadar da oldukça ilginç!
Lisan eğitimi için ülkesinden binlerce kilometre öteye ABD’ye giden Moustapha Al-Akkad Los Angeles California Üniversitesi'nde sinema eğitimi alarak mezun olunca bu ülkede kaldı. Düşük bütçeli ve gişeli filmlere imza atan Moustapha Al-Akkad kendisi gibi ABD’de, Batı’da yaşayan toplumların İslam dini ile ilgili önyargılarını azaltmak ve başta o toplumlarda yaşayan Müslüman ailelerin çocuklarına İslam dinini yapacağı bir filmle anlatacaktı. Ancak bu onun için hiçte kolay olmayacaktı. Önce ABD ve film sektöründe ardından Arap ülkelerinden gelen tepkiler yönetmeni hayli zorlayacaktı.
Önce Hollywood’da sponsor bulamadı, ardından Arap ülkelerinin kapısını çaldı!
Amerikan film sektörünün Yahudilerin elinde bulunması Suriyeli yönetmen Moustapha Al-Akkad’ın çekmeyi düşündüğü ve İslam’ı batı toplumlarına anlatacak toplumlar arasında önyargıları azaltmasını sağlayacak film projesine hiçte sıcak bakmamıştı. Yatırımcılar yönetmenin büyük bütçeli film tecrübesini yetersiz bulmuşlardı. Bunun üzerine Arap devletlerine yönelen Suriyeli yönetmen temasa geçtiği Kuveyt, Fas ve Libya’dan 10 milyon dolarlık sponsorluk sağladı. Üç ülkenin ortaklığına dayanan sponsorluk anlaşması yönetmenin öngördüğü bütçe için yeterli değildi. Suudi Arabistanlı dolar milyarder Adnan Kaşıkçı’nın projeye sponsor olacağını belirtmesiyle birlikte filmin çekimine başlamak için yeterli oldu. Film hazırlıklarına başlayan yönetmen önce Lübnan Beyrut’ta bir ofis açtı.
Senaryonun yazımı aşaması daha da sorunlu oldu
Suriyeli yönetmenin senaryo için O’nun gibi ABD’de yaşayan İrlanda asıllı Harry A.L Craig’i düşündü. Ancak, İslam Peygamberi Hz.Muhammed’in anlatılacağı filmde hassas olunması gerektiğinin bilincinde olan yönetmen Moustapha Al-Akkad, senaryonu İslam Ulemaları’ndan oluşturacağı bir ekiple yazılmasına karar verdi. Yönetmen Mısır’da bulunan Kahire'deki Al-Azhar Üniversitesi’yle senaryo danışmanlığı için anlaştı. Senarist Craig’in İngilizce yazdığı senaryo daha sonra Arapça’ya çevrilerek Üniversite bünyesinde oluşan Ulema komisyonuna gönderiliyor, komisyon burada dini yönden uygun bulmadığı metinleri belirliyor ve düzeltilmesi için yönetmene O’da senariste gönderiyordu. Nihayetinde Al-Azhar Üniversitesi komisyonu (değiştirilmemesi için) her sayfasını ayrı ayrı imzaladığı senaryo onaylanmış Çağrı filminin senaryosu ortaya çıkmıştı. Buna karşın çekeceği film için büyük sorunlarla karşılaşmak istemeyen Moustapha Al-Akkad, üniversite tarafından onaylanan senaryoyu ayrıca Lübnan'daki Yüksek Şii İslâm Konseyi'ne de onaylattı. Bununla da yetinmeyen yönetmen bir de onlar tarafından da onaylansın düşüncesiyle senaryoyu merkezi Suudi Arabistan’da bulunan İslam Birliği kurumuna gönderdi. O sıralarda Mısır’da yayınlanan El-Ahram gazetesi filmle ilgili olarak attığı “Muhammed Rasulullah, başrolde Antony Quinn” manşetti Suudi kamuoyunda büyük tepki yarattı. Senaryoyu inceleyecek olan heyet dosyanın kapağını bile açmadan teklifi geri çevirdi. Filmde müziğin kullanılması dahi dine uygun olmadığı ileri sürülürken Suudi yönetimi filmin çekilmesi halinde kendi ülkelerinde gösteriminin yasaklanacağını önceden ilan etti. Başlangıçta filme sponsor olan Suudi milyarder Adnan Kaşık’çı da projeden desteğini çekti.
Fas’ta çekimine başlandı Libya’da tamamlandı
Suusi tepkisi karşısında, Kuveyt’te filme olan sponsorluk desteğini geri çekti. Buna karşın filmi yararlı ve İslam’ın anlatılmasına olumlu katkı yapacağına inanan Fas Kralı II.Hasan (Sidi Muhammad Ben Yusuf) 10 milyon dolar olan sponsorluğu üstlenirken, çekimlerin de ülkesinin yapılmasına izin verdi. Bunun için ise tek şartı filmlerin ülkesinde çekildiğine dair filmde bir bilginin paylaşılmamasıydı!
1973 yılında çekim hazırlıklarına başlayan Moustapha Al-Akkad 5 ay süren plato çalışma süreci sonrasında da filmi çekmeye başladı. Yönetmen aynı senaryoyu, İngilizce ve Arapça olmak üzere aynı anda Hıristiyan ve Müslüman oyuncularla çekecekti. Daha sonra Türkiye’de de vizyona girecek Çağrı filminin (Hz.Hamza) başrolünü Antony Quinn, Arapça versiyonunu ise Abdullah El-Gays adlı oyuncu canlandırdı. Filmde öne çıkan filmde Ebu Süfyan rolünü Suriye asıllı ABD'li oyuncu Michael Ansara, Ebu Süfyan’ın karısı Hind'iyi ise Elia Kazan’ın keşfettiği Yunanlı akrist Irini Papas oynadı. Özellikle İngizce versiyonda daha da öne çıkarılan Habeşistan Kralı Necaşi'nin canlandırıldığı sahneyi ise Bermuda doğumlu Earlston Jewitt Cameron üstlendi. İlk ezanı okuyan Hz.Bilal’i ise çoğu kesim tarafından efsane boksör Muhammed Ali Cley oynayacağını beklerken, yönetmenin tercihi ile Johnny Sekka canlandırdı.
Çekimlerin 6 ayı geride kalırken, her şeyin yolunda gittiğini düşünen Moustapha Al-Akkad sürpriz bir şekilde Fas Sarayı’na çağrıldı. Fas Kralı, yönetmenden 15 gün içinde ekibiyle birlikte ülkesini terk etmesini istedi. Fas Kralı, ülkesinde toplanacak olan İslam Birliği heyetinin isteği üzerine, daha önce çekimini senaryosunu veto ettikleri Moustapha Al-Akkad’a olan desteğini çekme şartını yerine getirmişti!
Neye uğradığını şaşıran Moustapha Al-Akkad son bir çare olarak Libya Sosyalist Halk Cemahiresi Devlet Başkanı Albay Muammer Kaddafi’den yardım istedi. Yönetmen ile görüşen Libya Lideri senaryoyu ve filmin çekilen bölümlerini dikkatle inceledi. Filmdeki, Hz. Muhammed'i Mekkeli müşriklerin attıkları taşlardan koruyarak Kâbe'ye götürmeye çalıştıkları sahneden etkilenerek ‘Allahü Ekber!’ diyerek oturduğu yerden ayağa kalktı. Bir süre odanın içinde dolaştı ve yönetmene dönerek, “Suudi Arabistan neden karşı çıktı ki? Bu filmin tamamlanması gerekiyor. Çekimlere Libya'da devam edin” dedi. Moustapha Al-Akkad’tan film için gerekli olan isteklerini sordu. Yönetmenin Fas’ta kurduğu platonun filmin çekileceği Trablusgarp’a taşınması, yeni platolar için maddi destek ve çok sayıda figüran isteklerinin hepsini kabul etti. Filmdeki figüranların hepsi devlete bağlı Libya Halk Direniş örgütünden sağlandı.
Fas'a dönen Moustapha Al-Akkad, Kaddafi’nin desteğiyle film ekipmanlarını ve özel olarak eğitilmiş atları gemiyle Libya'ya taşıdı. Yeniden başlanan çekimler ve post prodüksiyon işlemleri 1976'da tamamlandı.
Suudi yönetiminin filme karşı olan tavrı nedeniyle İslam ülkeleri arasında da karşı tavır yükselmişti. (Suudiler filme karşı olan tavırlarını 2018 yılına kadar sürdürecekler ve nihayetinde aldıkları yeni karar sonucunda filmin hem Arapça, hem de İngilizce versiyonu olarak ülkelerinde gösterimine izin vereceklerdi!)
‘Çağrı’nın Londra’daki gösterimi sorun yarattı
Senaryosu Al-Azhar Üniversitesi çatısı altında ulemalar tarafından onaylanmış olsa da İslâm ülkeleri filmin gösterimi yasaklanan filmin, Batı’daki gösterimi de hayli olay yarattı. Film Batı ülkelerinde “Muhammed Rasûlullah” afişiyle çıkması İngiltere’de yaşayan aşırı dinciler arasında tepki gördü. Filmin gösterime girmesi protesto edilirken, yönetmeni ölüm tehditleriyle karşılaştı. Filmi izlemesi için ikna edilen küçük bir grup, tam tersine İslam’ı ve Peygamberi anlatan filmden oldukça etkilendi. Yönetmen filmin Arapça versiyon ismini 'Er-Risâle’ olarak güncelledi.
Filmin ABD’deki gösterimi de olay oldu. Bir eylemci filmin gösterimi Washington'daki galasında salonda bulunanları rehin aldı. Eylemci ikna edilse de filmin yasaklanması isteği kısmen karşılandı. Protestolar yatışıncaya kadar filmin Washington'daki gösterimi ertelendi.
Önyargılar zamanla aşıldı. Çağrı filminin tüm gösterim hakları TRT tarafından satın alındı.
Moustapha Al-Akkad’ın çektiği İslamiyet’in yayılışı ve Hz. Muhammed’in hayatını işleyen “The Message” filmi üzerinde oluşan ön yargılar zamanla ortadan kalktı.
Senaryosu olduğu kadar efsane oyuncuların performansıyla tüm dünyada Çağrı, kendi alanında bugüne kadar çekilmiş en kaliteli yapıt oldu. Çağrı özellikle Ramazan aylarında televizyonlarda en çok gösterilen film haline geldi. Çağrı filmi, çekiminden 45 yıl sonra tüm gösterim hakları TRT tarafından satın alındı.
Yerel Haberci
24/04/2024
Yerel Haberci
03/04/2024
Yerel Haberci
28/03/2024
Yerel Haberci
28/03/2024
Yerel Haberci
26/03/2024
Yerel Haberci
25/03/2024
Yerel Haberci
25/03/2024
Yerel Haberci
20/03/2024
Yerel Haberci
12/03/2024
Yerel Haberci
06/03/2024
Yerel Haberci
02/03/2024
Yerel Haberci
28/02/2024
Yerel Haberci
11/02/2024
Yerel Haberci
31/01/2024
Yerel Haberci
28/01/2024
Yerel Haberci
23/01/2024
Yerel Haberci
22/01/2024
Yerel Haberci
10/01/2024
Yerel Haberci
06/01/2024
Yerel Haberci
23/12/2023
Yerel Haberci
19/12/2023
Yerel Haberci
19/12/2023
Yerel Haberci
10/12/2023
Yerel Haberci
28/11/2023
Yerel Haberci
24/11/2023
Yerel Haberci
22/11/2023
Yerel Haberci
16/11/2023
Yerel Haberci
14/11/2023
Yerel Haberci
11/11/2023
Yerel Haberci
06/11/2023
Yerel Haberci
03/11/2023
Yerel Haberci
02/11/2023
Yerel Haberci
02/11/2023
Yerel Haberci
16/10/2023
Yerel Haberci
14/10/2023
Yerel Haberci
11/10/2023
Yerel Haberci
08/10/2023
Yerel Haberci
05/10/2023
Yerel Haberci
29/09/2023
Yerel Haberci
28/09/2023
Yerel Haberci
26/09/2023
Yerel Haberci
12/09/2023
Yerel Haberci
30/08/2023
Yerel Haberci
22/08/2023
Yerel Haberci
05/08/2023
Yerel Haberci
22/07/2023
Yerel Haberci
24/07/2023
Yerel Haberci
15/07/2023
Yerel Haberci
03/07/2023
Yerel Haberci
21/06/2023
Yerel Haberci
20/06/2023
Yerel Haberci
04/06/2023
Yerel Haberci
02/05/2023
Yerel Haberci
22/04/2023
Yerel Haberci
23/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
18/03/2023
Yerel Haberci
16/03/2023
Yerel Haberci
16/03/2023
Yerel Haberci
10/03/2023
Yerel Haberci
07/03/2023
Yerel Haberci
27/02/2023
Yerel Haberci
25/02/2023
Yerel Haberci
22/02/2023
Yerel Haberci
19/02/2023
Yerel Haberci
10/02/2023
Yerel Haberci
08/02/2023
Yerel Haberci
28/01/2023
Yerel Haberci
14/01/2023
Yerel Haberci
04/01/2023
Yerel Haberci
28/12/2022
Yerel Haberci
28/12/2022
Yerel Haberci
28/12/2022
Yerel Haberci
10/12/2022
Yerel Haberci
24/11/2022
Yerel Haberci
23/11/2022
Yerel Haberci
16/11/2022
Yerel Haberci
16/11/2022
Yerel Haberci
10/11/2022
Yerel Haberci
05/11/2022
Yerel Haberci
03/11/2022
Yerel Haberci
01/11/2022
Yerel Haberci
10/10/2022
Yerel Haberci
04/10/2022
Yerel Haberci
03/10/2022
Yerel Haberci
01/10/2022
Yerel Haberci
28/09/2022
Yerel Haberci
25/09/2022
Yerel Haberci
25/09/2022
Yerel Haberci
21/09/2022
Yerel Haberci
20/09/2022
Yerel Haberci
09/09/2022
Yerel Haberci
09/09/2022
Yerel Haberci
03/09/2022
Yerel Haberci
31/08/2022
Yerel Haberci
04/08/2022
Yerel Haberci
15/07/2022
Yerel Haberci
27/06/2022
Yerel Haberci
17/06/2022
Yerel Haberci
15/06/2022
Yerel Haberci
10/06/2022
Yerel Haberci
02/06/2022
Yerel Haberci
01/06/2022
Yerel Haberci
16/05/2022
Yerel Haberci
09/05/2022
Yerel Haberci
30/04/2022
Yerel Haberci
26/04/2022
Yerel Haberci
21/04/2022
Yerel Haberci
20/04/2022
Yerel Haberci
19/04/2022
Yerel Haberci
19/04/2022
Yerel Haberci
18/04/2022
Yerel Haberci
16/04/2022
Yerel Haberci
16/04/2022
Yerel Haberci
12/04/2022
Yerel Haberci
10/04/2022
Yerel Haberci
06/04/2022
Yerel Haberci
25/03/2022
Yerel Haberci
21/03/2022
Yerel Haberci
18/03/2022
Yerel Haberci
05/03/2022
Yerel Haberci
03/03/2022
Yerel Haberci
22/02/2022
Yerel Haberci
18/02/2022
Yerel Haberci
18/12/2021
Yerel Haberci
27/11/2021
Yerel Haberci
25/11/2021
Yerel Haberci
17/11/2021
Yerel Haberci
16/11/2021
Yerel Haberci
06/11/2021
Yerel Haberci
05/11/2021
Yerel Haberci
25/10/2021
Yerel Haberci
22/10/2021
Yerel Haberci
22/10/2021
Yerel Haberci
18/10/2021
Yerel Haberci
07/10/2021
Yerel Haberci
03/10/2021
Yerel Haberci
01/10/2021
Yerel Haberci
30/09/2021
Yerel Haberci
30/09/2021
Yerel Haberci
28/09/2021
Yerel Haberci
18/08/2021
Yerel Haberci
18/08/2021
Yerel Haberci
12/08/2021
Yerel Haberci
03/08/2021
Yerel Haberci
17/07/2021
Yerel Haberci
16/07/2021
Yerel Haberci
12/06/2021
Yerel Haberci
09/06/2021
Yerel Haberci
08/06/2021
Yerel Haberci
28/05/2021
Yerel Haberci
27/05/2021
Yerel Haberci
19/05/2021
Yerel Haberci
11/05/2021
Yerel Haberci
11/05/2021
Yerel Haberci
11/05/2021
Yerel Haberci
29/04/2021
Yerel Haberci
17/04/2021
Yerel Haberci
13/04/2021
Yerel Haberci
02/04/2021
Yerel Haberci
01/04/2021
Yerel Haberci
11/03/2021
Yerel Haberci
11/03/2021
Yerel Haberci
09/03/2021
Yerel Haberci
08/03/2021
Yerel Haberci
08/03/2021
Yerel Haberci
08/03/2021
Yerel Haberci
07/03/2021
Yerel Haberci
07/03/2021
Yerel Haberci
07/03/2021
Yerel Haberci
07/03/2021
Yerel Haberci
06/03/2021
Yerel Haberci
28/02/2021
Yerel Haberci
27/02/2021
Yerel Haberci
18/02/2021
Yerel Haberci
28/01/2021
Yerel Haberci
28/01/2021
Yerel Haberci
21/05/2021
Yerel Haberci
21/05/2021
Yerel Haberci
13/01/2021
Yerel Haberci
12/01/2021
Yerel Haberci
20/12/2020
Yerel Haberci
08/01/2021
Yerel Haberci
23/11/2020
Yerel Haberci
01/12/2020
Yerel Haberci
18/11/2020
Yerel Haberci
29/10/2020
Yerel Haberci
26/10/2020
Yerel Haberci
15/10/2020
Yerel Haberci
29/09/2020
Yerel Haberci
28/09/2020
Yerel Haberci
13/09/2020
Yerel Haberci
03/09/2020
Yerel Haberci
14/08/2020
Yerel Haberci
04/08/2020
Yerel Haberci
25/07/2020
Yerel Haberci
19/06/2020
Yerel Haberci
29/05/2020
Yerel Haberci
28/05/2020
Yerel Haberci
18/05/2020
Yerel Haberci
14/05/2020
Yerel Haberci
04/05/2020
Yerel Haberci
04/05/2020
Yerel Haberci
03/05/2020
Yerel Haberci
02/05/2020
Yerel Haberci
26/04/2020
Yerel Haberci
22/04/2020
Yerel Haberci
05/04/2020
Yerel Haberci
23/03/2020
Yerel Haberci
22/03/2020
Yerel Haberci
21/03/2020
Yerel Haberci
04/02/2020
Yerel Haberci
29/01/2020
Yerel Haberci
17/01/2020
Yerel Haberci
10/01/2020
Yerel Haberci
03/01/2020
Yerel Haberci
12/12/2019
Yerel Haberci
07/12/2019
Yerel Haberci
05/12/2019
Yerel Haberci
04/12/2019
Yerel Haberci
Yerel Haberci
28/11/2019
Yerel Haberci
27/11/2019
Yerel Haberci
19/11/2019
Yerel Haberci
11/11/2019
Yerel Haberci
11/11/2019
Yerel Haberci
09/11/2019
Yerel Haberci
07/11/2019
Yerel Haberci
04/11/2019
Yerel Haberci
30/10/2019
Yerel Haberci
18/10/2019
Yerel Haberci
06/05/2019
Yerel Haberci
06/05/2019
Yerel Haberci
28/04/2019
Yerel Haberci
14/04/2019
Yerel Haberci
13/04/2019
Yerel Haberci
08/04/2019
Yerel Haberci
16/03/2019
Yerel Haberci
14/03/2019
Yerel Haberci
27/02/2019
Yerel Haberci
17/10/2018
Yerel Haberci
30/03/2018
Yerel Haberci
15/02/2018